یک بام و دوهوای کاهش مصرف سوخت
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در شرایطی با افزایش قیمت بنزین در سال آینده مخالفت کردند که روند صعودی مصرف سوخت آن هم در شرایط تحریمی کشور نگران‌کننده است.
به گزارش خودروکار، پیش از این قرار بود با راهکارهایی همچون خروج فرسوده‌ها، بهبود تکنولوژی تولید خودروهای داخل و همچنین توسعه محصولات گازسوز به نوعی مصرف سوخت کاهش یابد حال آنکه با اعمال تحریم‌های بین‌المللی، تمامی پروژه‌های مذکور فعلا مسکوت مانده و برنامه‌ریزی خاصی در جهت کاهش مصرف سوخت به‌خصوص بنزین از سوی مسوولان دولتی و نمایندگان مجلس دیده نمی‌شود. اما رضایت دولت و مجلس به روند کنونی مصرف بنزین در کشور، منجر به استفاده بی‌رویه از آن شده بهطوریکه وزارت نفت به‌تازگی میانگین مصرف روزانه بنزین در سال‌جاری را ۸۸ میلیون لیتر پیش‌بینی کرده است. این عدد رشد ۱۰ درصدی مصرف بنزین در سال ۹۷ نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد. در این زمینه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی بی‌توجهی به اجرای قانون توسعه حمل ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت و همچنین قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی را که با هدف الزام به مهار افزایش مصرف بنزین با به کارگیری سیاست‌ها و ابزارهای غیرقیمتی مصوب شده‌اند، زمینه‌ساز افزایش سریع مصرف بنزین در کشور خوانده است. در این بین اما این مرکز در گزارش خود بر راهکارهایی برای کاهش مصرف سوخت خودروها تاکید کرده که به نظر می‌رسد در شرایط کنونی قابلیت اجرایی ندارد. به‌عنوان مثال بازگشت پرقدرت خودروهای گازسوز از نظر مرکز پژوهش‌های مجلس می‌تواند بار دیگر بر کاهش بنزین موثر واقع شود. در این بین باید گفت که پروژه دوگانهسوز کردن محصولات تولیدی اگر چه در دولت نهم کلید خورد و با سرعت زیادی نیز پیش رفت اما تا به امروز به دلیل نبود زیرساخت‌ها توسعه چندانی پیدا نکرده است.
در این بین راهکار دیگری که از نظر مرکز پژوهش‌های مجلس می‌تواند زمینه‌ساز کاهش مصرف بنزین در کشور شود، بهبود تکنولوژی خودروهای داخل است. این پروژه نیز در شرایطی که تحریم‌ها تولید خودرو در کشور را فلج کرده به نوعی ناکارآمد به نظر می‌رسد، چرا که بیشتر خودروهای تولیدی توسط خودروسازان کشور، پلت‌فرم‌های قدیمی دارند و ارتقای تکنولوژیک آنها برای بهینه‌سازی در مصرف سوخت از یکسو هزینه‌ساز است و از سوی دیگر به دلیل قدیمی بودن پلت‌فرم ظرفیت بهینه‌سازی ندارد. اما سناریوی سوم برای جلوگیری از مصرف بی‌رویه سوخت، خروج فرسوده‌ها فرض شده که این سناریو نیز به هیچ عنوان نمی‌تواند با وجود تحریم‌ها و توقف کامل واردات خودرو جوابگو باشد. پیش از این بار خروج خودروهای فرسوده تماما بر دوش وارد‌کنندگان خودرو بود حال آنکه با توقف واردات، از رده خارج کردن محصولات فرسوده نیز در شرایط کنونی به کما رفته است.از سوی دیگر اگر دولت عزمی هم برای خروج فرسوده‌ها داشته باشد، به نظر می‌رسد که جایگزین کردن خودروها آن هم با شرایط تولید خودرو در کشور امری محال به نظر می‌رسد. در هر صورت سناریوهایی که مجلس برای کاهش مصرف بنزین پیشنهاد داده به نوعی در شرایط کنونی پاسخگو نیست و ظاهرا دولت باید به دنبال مسیرهای دیگری برای کاهش مصرف در این زمینه باشد.
توسعه دوگانه‌سوزها
گازسوز کردن خودرو در ایران از دولت نهم و با دستور وزیر وقت صنعت و معدن به شدت پیگیری می‌شد. این پیگیری حتی تا جایی پیش رفت که به نوعی دستور گازسوز کردن تمامی خودروها در مدت زمانی بسیار کوتاه از سوی این وزارتخانه صادر شد، حال آنکه نبود زیر‌ساخت‌هایی همچون توسعه جایگاه‌های سوخت و همچنین عدم تامین به موقع قطعات این خودروها مانع از اجرای کامل این پروژه شد. اما جذابیت استفاده از خودروهای گازسوز می‌توانست فاصله قیمتی سوخت گاز با بنزین باشد، حال آنکه بعد از گذشت مدتی این فاصله به شدت کاهش یافت و دیگر انگیزه‌ای برای استفاده از محصولات دوگانهسوز از سوی مشتریان احساس نمی‌شد. هم‌اکنون نیز با تصمیم مجلس مبنی برثبات قیمت بنزین در سال ۹۸ و همچنین عدم برنامه‌ریزی دولت برای سوخت‌های جایگزین، دوگانه‌سوزها کلا به انزوا کشیده خواهند شد، بهطوریکه آمار تولید این خودروها بیانگر بی‌علاقگی مصرف‌کنندگان محصولات داخلی به این نوع خودروها است. آنچه مشخص است مشکل تامین قطعات، فناوری بهکاررفته و تیراژ پایین دوگانه‌سوزها در سال جاری موجب کاهش ۵۰درصدی آنها شده است.طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت مجموع تولید سواری‌های دوگانهسوز در ۱۱ ماه سال‌جاری به نسبت مدت مشابه سال گذشته، ۲/ ۵۷درصد با افت همراه شده بهطوریکه تا پایان بهمن‌ماه امسال در مجموع ۴۰هزار و ۴۳۲ دستگاه انواع خودرو دوگانهسوز در خطوط تولید خودروسازان تکمیل شده است. این در حالی است که در ۱۱ ماه سال گذشته شرکت‌های خودروساز توانستند ۹۴ هزار و ۵۰۷دستگاه انواع خودرو دوگانهسوز تولید کنند. به این ترتیب با وجود آنکه شرایط تولید خودروهای دوگانهسوز در کشور چندان مناسب نیست اما مرکز پژوهش‌های مجلس همچنان دوگانه‌سوزها را جایگزین مناسبی برای کاهش مصرف بنزین می‌خواند.در گزارش مجلس تاکید شده در صورتی‌که سوخت مصرفی ۳ میلیون وسیله نقلیه از بنزین به CNG تغییر کند، مصرف بنزین بیش از ۱۵ میلیون لیتر در روز کاهش خواهد یافت که با فرض قیمت ۴۰ سنت برای هر لیتر بنزین، سالانه بیش از ۲ میلیارد دلار صرفه‌جویی به همراه دارد.
گازسوز کردن خودرو در ایران از دولت نهم و با دستور وزیر وقت صنعت و معدن به شدت پیگیری می‌شد. این پیگیری حتی تا جایی پیش رفت که به نوعی دستور گازسوز کردن تمامی خودروها در مدت زمانی بسیار کوتاه از سوی این وزارتخانه صادر شد، حال آنکه نبود زیر‌ساخت‌هایی همچون توسعه جایگاه‌های سوخت و همچنین عدم تامین به موقع قطعات این خودروها مانع از اجرای کامل این پروژه شد. اما جذابیت استفاده از خودروهای گازسوز می‌توانست فاصله قیمتی سوخت گاز با بنزین باشد، حال آنکه بعد از گذشت مدتی این فاصله به شدت کاهش یافت و دیگر انگیزه‌ای برای استفاده از محصولات دوگانهسوز از سوی مشتریان احساس نمی‌شد. هم‌اکنون نیز با تصمیم مجلس مبنی برثبات قیمت بنزین در سال ۹۸ و همچنین عدم برنامه‌ریزی دولت برای سوخت‌های جایگزین، دوگانه‌سوزها کلا به انزوا کشیده خواهند شد، بهطوریکه آمار تولید این خودروها بیانگر بی‌علاقگی مصرف‌کنندگان محصولات داخلی به این نوع خودروها است. آنچه مشخص است مشکل تامین قطعات، فناوری بهکاررفته و تیراژ پایین دوگانه‌سوزها در سال جاری موجب کاهش ۵۰درصدی آنها شده است.طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت مجموع تولید سواری‌های دوگانهسوز در ۱۱ ماه سال‌جاری به نسبت مدت مشابه سال گذشته، ۲/ ۵۷درصد با افت همراه شده بهطوریکه تا پایان بهمن‌ماه امسال در مجموع ۴۰هزار و ۴۳۲ دستگاه انواع خودرو دوگانهسوز در خطوط تولید خودروسازان تکمیل شده است. این در حالی است که در ۱۱ ماه سال گذشته شرکت‌های خودروساز توانستند ۹۴ هزار و ۵۰۷دستگاه انواع خودرو دوگانهسوز تولید کنند. به این ترتیب با وجود آنکه شرایط تولید خودروهای دوگانهسوز در کشور چندان مناسب نیست اما مرکز پژوهش‌های مجلس همچنان دوگانه‌سوزها را جایگزین مناسبی برای کاهش مصرف بنزین می‌خواند.در گزارش مجلس تاکید شده در صورتی‌که سوخت مصرفی ۳ میلیون وسیله نقلیه از بنزین به CNG تغییر کند، مصرف بنزین بیش از ۱۵ میلیون لیتر در روز کاهش خواهد یافت که با فرض قیمت ۴۰ سنت برای هر لیتر بنزین، سالانه بیش از ۲ میلیارد دلار صرفه‌جویی به همراه دارد.
نگارنده گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین پیشنهاد کرده که باید از ظرفیت خالی عرضه CNG استفاده شود بهطوریکه هم اکنون ظرفیت ارائه ۶/ ۳۹میلیون مترمکعب در روز CNG وجود دارد که فقط ۶/ ۲۰ میلیون مترمکعب در روز استفاده می‌شود. بنابراین اگر بتوان مصرف CNG را فقط ۱۲میلیون مترمکعب در روز افزایش داد، مصرف بنزین ۱۰ میلیون لیتر در روز کاهش می‌یابد. مرکز پژوهش‌ها در ادامه گزارش خود مستندات دیگری برای اثبات کاهش مصرف بنزین با توسعه دوگانه‌سوزها ارائه می‌کند بهطوریکه در بخش دیگری از این گزارش تاکید شده که طبق مطالعات شرکت ملی پالایش و پخش در حال حاضر حدود ۱۶ میلیون خودرو بنزینی در کشور وجود دارد که مصرف بنزین آنها حدود ۸۳میلیون لیتر در روز است اما در گزارش مجلس تنها به توسعه سریع خودروهای گازسوز توجه نشده بلکه گسترش LPG و موتورهای برقی نیز مورد اهمیت قرار گرفته است.
بهبود تکنولوژی تولید
اما نکته دیگری که در این گزارش برای کاهش مصرف سوخت بنزین بر آن تاکید فراوان شده، بهبود تکنولوژی تولید خودروهای داخلی است که به نظر مرکز پژوهش‌های مجلس نقش بسزایی در کاهش مصرف بنزین دارد.اگر سال گذشته که تولید خودرو بر روال طبیعی خود بود، این پیشنهاد ارائه می‌شد، به‌طور حتم بهبود تکنولوژی ساخت خودرو سناریویی قابل پذیرش خوانده می‌شد، اما حالا که خودروسازان در تولید خودروهایی که قرار بر حذف آنها از خطوط تولیدی بوده، نیز درمانده‌اند شاید سخن گفتن از بهبود تکنولوژی یا حذف محصولات آلاینده مورد قبول واقع نشود.
آنچه مشخص است خودروسازان سال‌هاست که تیراژ خود را بر پلت‌فرم‌های قدیمی بنا کرده‌اند، بهطوریکه به گفته بسیاری از کارشناسان این خودروها از لحاظ کیفی و مصرف سوخت دیگر قابل ارتقا نیستند و باید از رده خارج شوند. اتفاقا سال گذشته با تعریف استانداردهای ۸۵ گانه سازمان ملی استاندارد ایران محصولات قدیمی به‌طور خودکار از رده خارج می‌شدند این در شرایطی است که نقض برجام و اعمال تحریم‌ها این پروژه را مسکوت گذاشت و خودروهای قدیمی این روزها به دلیل عرضه کم از سوی خودروسازان از اهمیت زیادی برخوردار شده‌اند.
اما نکته دیگری که در این گزارش برای کاهش مصرف سوخت بنزین بر آن تاکید فراوان شده، بهبود تکنولوژی تولید خودروهای داخلی است که به نظر مرکز پژوهش‌های مجلس نقش بسزایی در کاهش مصرف بنزین دارد.اگر سال گذشته که تولید خودرو بر روال طبیعی خود بود، این پیشنهاد ارائه می‌شد، به‌طور حتم بهبود تکنولوژی ساخت خودرو سناریویی قابل پذیرش خوانده می‌شد، اما حالا که خودروسازان در تولید خودروهایی که قرار بر حذف آنها از خطوط تولیدی بوده، نیز درمانده‌اند شاید سخن گفتن از بهبود تکنولوژی یا حذف محصولات آلاینده مورد قبول واقع نشود.
آنچه مشخص است خودروسازان سال‌هاست که تیراژ خود را بر پلت‌فرم‌های قدیمی بنا کرده‌اند، بهطوریکه به گفته بسیاری از کارشناسان این خودروها از لحاظ کیفی و مصرف سوخت دیگر قابل ارتقا نیستند و باید از رده خارج شوند. اتفاقا سال گذشته با تعریف استانداردهای ۸۵ گانه سازمان ملی استاندارد ایران محصولات قدیمی به‌طور خودکار از رده خارج می‌شدند این در شرایطی است که نقض برجام و اعمال تحریم‌ها این پروژه را مسکوت گذاشت و خودروهای قدیمی این روزها به دلیل عرضه کم از سوی خودروسازان از اهمیت زیادی برخوردار شده‌اند.
در این زمینه مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد نقش خودروهای پرمصرف در استفاده بی‌رویه از بنزین با تاکید بر اینکه کاهش مصرف سوخت خودرو با تکیه بر دو فناوری بهینه‌سازی موتور و کاهش اتلاف حین انجام کار، تاکید کرده که نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان مصرف سوخت در خودروی تولید داخل در مقایسه با بسیاری از خودروهای خارجی یا وارداتی با حجم موتور یکسان، بالاتر است. برای مثال درخصوص خودروی تیبا با حجم موتور ۵/ ۱لیتر، متوسط مصرف سوخت در حدود ۹۵/ ۶ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است، در حالی که متوسط مصرف سوخت در مورد تعدادی از خودروهای خارجی شامل فورد فوکوس هاچبک، مزدا۲ هاچبک و تویوتا یاریس با حجم موتور ۵/ ۱ لیتر در حدود ۹۶/ ۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است.بنابراین اگرچه مرکز پژوهش‌های مجلس بر نقش خودروهای داخلی در افزایش میزان مصرف بنزین تاکید دارد اما دولت تنها برای تولید اهمیت قائل است و چندان بر میزان مصرف سوخت این خودروها اهمیتی قائل نیست. به‌عنوان نمونه در ابتدای دولت دوازدهم، وزیر صنعت معدن و تجارت وقت تمام تلاش خود را به‌کار بست تا مصوبه هیات وزیران مبنی بر خروج فرسوده‌ها با توجه به میزان مصرف سوخت خودروهای داخلی را ملغی کند که اتفاقا در این زمینه هم موفق عمل کرد.
خروج فرسوده‌ها
آنچه مشخص است وجود خودروهای فرسوده و از رده خارج نقش مهمی در افزایش مصرف سوخت دارد.این در شرایطی است که هم اکنون خروج فرسوده‌ها متوقف مانده و دولت نیز برنامه‌ریزی خاصی برای تداوم آن ارائه نکرده است.پیش از این دولت با واردات خودروهای خارجی به نوعی خروج فرسوده‌ها را تداوم می‌بخشید حال آنکه با توقف واردات خروج خودروهای سواری و سنگین فرسوده ظاهرا به فراموشی سپرده شده است. در این زمینه مرکز پژوهش‌های مجلس نیز با تاکید بر اینکه جایگزینی خودروهای فرسوده با خودروهای نو، مصرف سوخت را کاهش خواهد داد عنوان کرد که در حال حاضر، کامیون‌ها به ازای ۱۰۰کیلومتر پیمایش ۷۰ لیتر نفت گاز مصرف کرده که با جایگزینی آنها با کامیون‌های نو می توان مصرف نفت گاز را به ۳۰ لیتر به ازای ۱۰۰کیلومتر پیمایش کاهش داد.
دست خالی خودروسازان
افزایش مصرف سوخت در کشور نگاه‌ها را به سمت شرکت‌های خودروساز معطوف کرده است. بنابراین این سوال مطرح می‌شود که چطور می‌توان نمودار مصرف بنزین خودروها راکاهشی کرد؟در این ارتباط حسن کریمی سنجری به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: شرکت‌های خودروساز در شرایط سختی به سر می‌برند و نمی‌توانند کار چندانی در این زمینه انجام دهند.کریمی سنجری با اشاره به گزارشی در ارتباط با سهم تولید خودرو با تکنولوژی‌های جدید در سبد شرکت‌های مطرح خودروساز تا سال ۲۰۳۰ می‌گوید:شرکت‌های مطرح بین‌المللی به دنبال این هستند تا پیش از پایان سال ۲۰۳۰ میلادی، ۳۰ درصد محصولات خود را با تکنولوژی‌های جدید و بر اساس مدل‌های تمام الکتریکی یا هیبریدی به بازار عرضه کنند.این کارشناس معتقد است خودروسازان داخلی می‌توانند عقب ماندگی خود را در بخش تکنولوژی تولید با استفاده از مسیرهای میانبر جبران کنند.این شرکت‌ها می‌توانند با تمرکز بخش‌های تحقیق و توسعه روی تولید خودرو بر اساس تکنولوژی‌های نوین و عرضه کردن این محصولات به بازار علاوه بر اینکه عقب‌افتادگی خود را در زمینه مباحث مرتبط با تکنولوژی تولید خودرو جبران می‌کنند، شتاب مصرف سوخت در کشور را نیز کاهش دهند.
افزایش مصرف سوخت در کشور نگاه‌ها را به سمت شرکت‌های خودروساز معطوف کرده است. بنابراین این سوال مطرح می‌شود که چطور می‌توان نمودار مصرف بنزین خودروها راکاهشی کرد؟در این ارتباط حسن کریمی سنجری به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: شرکت‌های خودروساز در شرایط سختی به سر می‌برند و نمی‌توانند کار چندانی در این زمینه انجام دهند.کریمی سنجری با اشاره به گزارشی در ارتباط با سهم تولید خودرو با تکنولوژی‌های جدید در سبد شرکت‌های مطرح خودروساز تا سال ۲۰۳۰ می‌گوید:شرکت‌های مطرح بین‌المللی به دنبال این هستند تا پیش از پایان سال ۲۰۳۰ میلادی، ۳۰ درصد محصولات خود را با تکنولوژی‌های جدید و بر اساس مدل‌های تمام الکتریکی یا هیبریدی به بازار عرضه کنند.این کارشناس معتقد است خودروسازان داخلی می‌توانند عقب ماندگی خود را در بخش تکنولوژی تولید با استفاده از مسیرهای میانبر جبران کنند.این شرکت‌ها می‌توانند با تمرکز بخش‌های تحقیق و توسعه روی تولید خودرو بر اساس تکنولوژی‌های نوین و عرضه کردن این محصولات به بازار علاوه بر اینکه عقب‌افتادگی خود را در زمینه مباحث مرتبط با تکنولوژی تولید خودرو جبران می‌کنند، شتاب مصرف سوخت در کشور را نیز کاهش دهند.
کریمی سنجری همچنین در راستای پیشنهاد مجلس مبنی بر دوگانه سوز کردن خودروها برای کاهش مصرف سوخت تاکید کرد که پروژه دوگانه سوز کردن محصولات شرکت‌های خودروساز، پروژه موفقی نبود از این رو شرکت‌های خودروساز آن را رها کردند.این کارشناس تاکید می‌کند که جدی ترین دلیل برای کاهش تولید گازسوزها توسط شرکت‌های خودروساز، هزینه بالای اورهال کردن مخازن و تجهیزات مورد استفاده در خودروهای دو گانه سوز بود.در کنار این مساله نبود زیر ساخت کافی در بخش تامین CNG و نیار به سرمایه‌گذاری برای ایجاد ایستگاه‌ها و پمپ‌های سوخت در سطح کشور، این پروژه را با چالش روبه‌رو کرده است. کریمی سنجری تاکید می‌کند: خودروسازان برای تولید مخازن با استانداردهای مورد نظر سازمان ملی استاندارد، نیازمند مواد اولیه و قطعات از شرکت‌های خارجی هستند. این در شرایطی است که همان طور که اشاره شد این مسیر با توجه به مشکلات ناشی از تحریم‌ها در شرایط فعلی شدنی نیست.
منبع: دنیای اقتصاد
انتهای پیام/
روزنامه های اقتصادی
آخرین اخبار
